Қоспаларды бөлу - тұндыру, сүзу, қайта кристалдау, айдау
Заттарды қоспадан бөлу үшін бірнеше әдістер қолданылады - тұндыру әдісі, сүзу әдісі, қайта кристалдау әдісі және айдау әдісі.
Осы әдістермен жеке-жеке танысамыз.
Тұндыру әдісі
Құм мен ағаш үгінділерін қалай ажырата аламыз? Бұл үшін осы қоспаны суға құямыз. Ауыр құм су түбіне түседі, ал жеңіл ағаш үгінділері су бетінде қалқып қалады.
Су бетінен ағаш үгінділерін жинап тереміз де құмды су түбінен аламыз. Осы әдіс тұндыру әдісі деп аталады. Тұндыру әдісі заттардың тығыздықтары әртүрлі болатындығына негізделген. Ауыр заттар төмен қарай, ал жеңілдері жоғары қарай ұмтылатындығына негізделген.
Сүзу әдісі
Жаңа сауылған сүтте, кесек қалдықтар бар болуы мүмкін. Мысалы кесек шөп немесе сиырдың қылдары. Осы заттардан сүтті тазарту үшін, сүтті марлядан жасалған сүзгі арқылы өткізеді:
Нәтижесінде сүт тазарады, ал зиянды қалдықтар сүзгіде қалады. Бұны сүзу әдісі деп атайды.
Құмды пайдаланып, суды осы сүзу әдісімен тазартады:
Сүзу әдісі арқылы бөлінген ерітіндіні сүзінді дейді.
Қайта кристалдану
Ас тұзы бар ерітіндіден тұзды бөлу үшін, суды қыздырады. Су буланады да, тұз түбінде қалады:
Арал теңізінің жағалауында бұндай тұз көп мөлшерде кездеседі:
Бұл тұз теңіз суының құрамында еді. Кейін су буланып, тұз қайта кристалданып жерде қалды. Қазір осы тұзды жинап, тазартып пайдаланады.
Айдау әдісі
Суды қыздырып, буға айналдырып, одан кейін басқа жерде су буын суытып қайтадан буды суға айналдыруға болады:
Бұны айдау әдісі деп атайды. Бұл әдістің тағы бір аты - дистилдеу әдісі.
Бір затты буға айналдырып, кейін бұл буды басқа жерде суытып қайта жинап алу - айдау әдісінің негізі.
Мұнай құрамында бензин, керосин, салярка секілді тез бұланатын заттар бар. Осы заттарды бұландырады да, басқа жерде қайта сұйықтыққа айналдырады. Айдау әдісі осы жанармайларды алу үшін пайдаланады.
Пән: Химия
Жандос Алпысбай-ұлы
Комменттер
Тұз бен суды айыру үшін қайта кристалдану әдісін пайдаланамыз. Суды қыздырамыз да су буға айналып буланып кетеді, тұз тұнба боп ыдыстың түбінде қалады.
Темір үгінділерін ағаш үгінділерінен ажырату үшін магнитті пайдаланамыз. Магнитке темір жабысып кетеді де ағаш үгінділерінен бөлінеді. Оған қоса ағаш пен темір үгінділерін суға салсақ та болады. Ауыр темір су түбіне кетеді, ал ағаш су бетінде қалқып қалады. Бұл тұндыру әдісі деп аталады.
Су мен ас тұзын бөлу үшін айдау әдісін (жоғарыдағы айдау әдісі көрсетілген суретке қара) де, қайта кристалдану әдісін де пайдалана аламыз.
Ас тұзы мен күкіртті бөлу үшін айдау әдісін қолдану керек. Себебі күкірт буланады да бұны арнайы ыдысқа жинай аламыз. Ал ас тұзы түбінде қалады.
Жауап беру | Өзгерту | Жою
Ас тұзы мен балшықтан тұратын қоспаны бөлу ушін қандай әдіс қолдануға болады?
Жауап беру | Өзгерту | Жою
Бұған суды қосамыз да суда тұзды ерітеміз. Тұзды су мен балшықты сүзгі арқылы өткіземіз. Балшық сүзгіде қалады ал тұзды су сүзгіден өтіп кетеді. Кейін тұз бен суды ажырату үшін қайта кристалдау не айдау әдісін пайдалана аласыз.
Жауап беру | Өзгерту | Жою
Мысалы суға салсаныз тұз су түбіне түседі ал ағаш үгінділері су бетінде қалқып қалады. Бұл тұндыру əдісі. Кейін судан тұзды айыру үшін кристалдау əдісін, яғни суды қайнатып буға айналдыру керек. Тұз түбінде қалады.
Жауап беру | Өзгерту | Жою
Магнитті пайдалана аласыз. Темір магнитке жабысады ал бор ыдыста қалып қояды.
Жауап беру | Өзгерту | Жою
Тұндыру әдісімен, май судан жеңілдеу, соңдықтан су бетінде қалқып қалады. Бұны, кілегейді жинағандай жинап алуға болады. Ал су ыдыста қалып қояды.
Жауап беру | Өзгерту | Жою
Тұндыру әдісімен. Тығыздығы басым бор су түбіне тұнба боп түседі.
Жауап беру | Өзгерту | Жою
Саламатсызба!
Магнитпен! Темір магнитке жабысып қалады.
Жауап беру | Өзгерту | Жою
Саламатсызба!
Қызанақ пен сүттің қоспасын тұндырсақ бетке кілегей мен қызанақ сияқты жеңіл заттар көтеріледі. Ал су төменде болады.
Жауап беру | Өзгерту | Жою
Саламатсызба!
Бор мен ас тұзын суық суға салу керек. Тұз суда еріп кетеді де бор қалады. Ас тұзын судан қайта кристалдау арқылы бөле аламыз.
Жауап беру | Өзгерту | Жою
Су құйсаныз ағаш жоғары көтеріледі. Ал темір су түбінде қалады. Тұндыру әдісі деп аталады. Жоғарыда жазылған қараныз.
Жауап беру | Өзгерту | Жою
Саламатсызба!
Иә, қызанақты тұндыру әдісі арқылы бөлуге болады. Ол судан жеңіл сондықтан басқа затпен суға салсаңыз, мысалы құммен ол су бетінде қалқып қалады. Осы әдіспен фермерлер қызанақты батпақ пен құмнан тазалайды.
Жауап беру | Өзгерту | Жою
Армысызба!
Қант суда ериді. Демек су қосып оның ішінде қантты еріте саламыз. Одан кейін судан құмды сүзіп аламыз. Қанты су ерітіндісінен қайта кристандану әдісімен аламыз.
Жауап беру | Өзгерту | Жою
Тұз+су дың, темір үгіндісі+ағаш үгінділерінің, су+ас тұзының, ас тұзы+күкірттің бөлу әдістері қандай? Айтып, түсіндіріп беріңізші, қатты керек болып тұр
Aya Meirash
Жауап беру | Өзгерту | Жою