Валенттілік, валенттілік кестесі, химиялық формулалар

Зат құрамындағы атомдар саның химиялық формулалар арқылы көрсетіледі. Судың химиялық формуласы H₂O бұл дегеніміз оттегінің (O) бір атомымен сутегінің (H) екі атомы қосылған деген. Бұны 2 индексі арқылы білеміз.

Ал алюминий оксидінің химиялық формуласы мынандай:

Al₂O₃

бұл дегеніміз алюминийдің (Al) 2 атомына оттегінің (O) 3 атомы сәйкес келеді деген.

Бұл коэффициенттерді қалай аңықтай аламыз? Бұған валенттілік ұғымы жауап береді.

Валенттілік ұғымы

Валенттілік дегеніміз атомдардың басқа атомдармен қосылу қабілеттілігін сипаттайтын шама. Мысалы сутегінің валенттілігі бірге (H), ал оттегінің (O) валенттілігі екіге тең болғандықтан, осы атомдардан түзелген судың химиялық формуласы мынандай болады:

H₂O

Яғни оттегінің бір атомына сутегінің екі атомы сәйкес келеді.

Бұл молекуланың схемасы:

Валенттілік атомның қосылыстар құруға шамасын сипаттайды. Атомның валенттілігі нешеге тең болса, сонша рет атом басқа атомдармен не молекулалармен байланыс түзе алады.

Валенттілік ұғымын пайдалана отырып химиялық формулаларды құра аламыз. Мысалы натрий хлоридінің (ас тұзының) формуласы:

NaCl

Себебі натрий (Na) мен хлордың (Cl) валенттілігі бірге тең.

Жаттығу:

Көміртегінің валенттілігі төртке ал оттегінің валенттілігі екіге тең болса, осы атомдардан құралған көмірқышқыл газының формуласы қандай болады?

Валенттілік кестесі

Кейбір химиялық элементтердің валенттілігі тұрақты болмайды, мысалы мыстың валенттілігі кейбір қосылыстарда бірге, кей жерде екіге тең болады. Темірдікі де кейде 2 ал кейде 3 тең.

Валенттілік кестесі:

Пән: Химия

Жандос Алпысбай-ұлы