Механикалық қозғалыс және санақ жүйесі

Әлемдегі барлық заттар тоқтаусыз қозғалыста - планеталар, жұлдыздар, материктер, көліктер, мұхиттар, көлдер, су, бу, ауа, жел, бұлттар,...

Сонымен қатар кейбір заттардың бөліктері де кейде орынын ауыстырады. Мысалы көлік жылдам жүріп талай шақырымдарды артқа тастағанда, көліктің дөңгелектері айналып тұрады.

Механикалық қозғалыс дегеніміз дененің не дененің бөлшектерінің уақыт өтуімен өзгелерге қарағанда өз орынын ауыстыруы.

Санақ жүйесі

Мысалы жоғары ұшқан доптың қозғалысы механикалық қозғалысқа жатады, себебі доп уақыт өтуімен өз орнын өзгертеді. Футболшы допты қақпаға соққанда доп қозғалады ал қақпа қозғалмайды:

Доптың қозғалысы қақпамен салыстырылып есептелінеді. Бұндайда қақпа санақ денесі ал доп қозғалған дене деп атылады. Себебі доптың қозғалысы қақпаға қатысты есептелінеді. Қақпаға жақын ба, алыс па ұшқаның.

Координат жүйесі деп бір нүктеде тік бұрыш жасап қиылысқан үш түзуді атайды:

О нүктесі координат жүйесінің санақ басы деп аталады.

Дененің қозғалысы осы О нүктесіне қарап өлшенеді санақ денесі осы нүкте болады, және бұған кеткен уақыт та өлшенеді.

Сонымен санақ жүйесі деп санақ денесінде орналасқан координат жүйесі мен уақытты айтамыз.

Пән: Физика

Жандос Алпысбай-ұлы